Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Nauczyciel traktuje dziecko jako partnera, pomaga mu w indywidualnym rozwoju. Wskazuje, w jakim kierunku rozwój ten może i powinien zmierzać. W tym celu działania edukacyjne nauczyciela powinny być skierowane na stosowanie różnorodnych metod w pracy dydaktyczno – wychowawczej. Skierowane są one na dziecko, jego wychowanie, oraz prawidłowy i wszechstronny rozwój. Wychodzą one naprzeciw ogólnym potrzebom życia społecznego i gospodarczego oraz związanej z tym sytuacji rodziny.

Stosowane w przedszkolu metody prowadzenia zajęć odnoszą się do sposobów pracy nauczyciela z dziećmi i służą realizacji wyznaczonych celów zajęć. Są one odmienne od metod szkolnych.

W „Bakowej Ósemce” stosujemy różne metody oraz elementy wielu innowacyjnych metod wychowania i nauczania dzieci w wieku przedszkolnym. Są to:

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne

Metoda ta wspiera i stymuluje rozwój dziecka. Nadrzędnym celem tej metody jest osiągnięcie wewnętrznego spokoju, uświadomienie sobie własnej wartości, odprężenie się, zrelaksowanie, a także rozwijanie wzajemnych kontaktów i porozumiewanie się poprzez ćwiczenia. Można do tego dojść stopniowo: początkowo poprzez poznanie samego siebie, swego ciała, następnie przeniesienie poczucia własnego bezpieczeństwa na najbliższe otoczenie i wreszcie nawiązanie stosunków z innymi ludźmi. Dopiero wtedy umysł staje się bardziej samodzielny, przygotowany do tworzenia, co w konsekwencji prowadzi do uzmysłowienia sobie własnej wartości, celowości oraz działania sprzyjającego dobremu samopoczuciu.

Głównym założeniem tej metody jest posługiwanie się ruchem jako narzędziem we wspomaganiu rozwoju psychoruchowego dziecka oraz w terapii zaburzeń rozwoju. Jest ona szczególnie przydatna w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi oraz w przypadkach głębszych zaburzeń rozwojowych.

Podstawowym założeniem tejże metody jest rozwijanie przez ruch:

· świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,

· świadomości przestrzeni i działania w niej,

· dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

Udział w ćwiczeniach metodą W. Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznawania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.

W. Sherborne w swoim programie ćwiczeń ruchowych wyróżnia następujące grupy ćwiczeń, wspomagające rozwój dziecka:

⋆ ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała:

- wyczuwanie własnego ciała (brzucha, pleców, pośladków, rąk i nóg, twarzy),

- nazywanie części ciała,

⋆ ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu,

⋆ ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą (w ćwiczeniach tego typu partner „bierny” jest pod opieką osoby aktywnej), które rozwijają i uczą koncentracji, oraz zwracania uwagi na osobę, z którą współdziała się w czasie ćwiczeń,

⋆ ćwiczenia twórcze (pozwalające nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie), oraz zasługujące na uwagę ćwiczenia twórcze w formie tańca, które dają możliwość uwolnienia się od wewnętrznych napięć i niepokojów.

Zgodnie z intencjami i wskazówkami W. Sherborne ćwiczenia wykonywane tą metodą są bardzo proste, a ich ilość jest nieograniczona, zależy od fantazji i pomysłowości ćwiczących.

W czasie prowadzenia zajęć metodą Ruchu Rozwijającego należy pamiętać o przestrzeganiu trzech podstawowych zasad:

1. można zachęcać dziecko do wspólnej zabawy, ale nie wolno go do niej zmuszać,

2. należy wzbogacać ćwiczenia o pomysły dzieci, aby kształtować ich postawę kreatywną,

3. należy pamiętać o stopniowaniu trudności:

- ćwiczenia rozpoczynamy w parach, potem w trójkach, a następnie w grupie, aby pod koniec zajęć powrócić do ćwiczeń w parach,

- na początku zajęć prowadzić ćwiczenia jak najbliżej podłogi, stopniowo przechodząc do ćwiczeń ponad podłożem i pod koniec powrócić do ćwiczeń na podłodze,

- zaczynać zajęcia od ćwiczeń rozluźniających, relaksujących, następnie wykonywać bardziej dynamiczne, by po jakimś czasie wrócić do ćwiczeń uspokajających.

Zabawa, miła atmosfera, osiąganie sukcesu w każdym ćwiczeniu i wspólna radość z pokonywania trudności są warunkiem powodzenia w wyrównywaniu u dzieci występujących zaburzeń, oraz satysfakcji z uczestnictwa w zajęciach.

Metoda gimnastyki twórczej (ekspresyjnej) Rudolfa Labana

Metoda ta, nazywana jest także metodą improwizacji ruchowej. Ważną rolę odgrywa tu inwencja twórcza ćwiczącego, jego pomysłowość, fantazja, oraz doświadczenie ruchowe.

Operuje się tu zadaniami ruchowymi otwartymi i zamkniętymi, opowieścią ruchową, ruchem zabawowo – naśladowczym, inscenizacją, improwizacją ruchową, pantomimą, mimiką, groteską, kanonami ruchowymi, ćwiczeniami muzyczno – ruchowymi przy użyciu instrumentów perkusyjnych, oraz muzyki żywej i mechanicznej, zabawami rytmiczno – tanecznymi, elementami tańców regionalnych i narodowych, które komponuje się następnie w małe układy.

Trzeba jednak nadmienić, iż czasem wprowadza się tu ruch naśladowczy, bądź też wykonywany w formie ścisłej. Jest to niezbędne zwłaszcza przy wprowadzaniu ćwiczeń muzyczno – ruchowych i tańców.

Omawiana metoda nie służy jednak nauczaniu techniki ruchu gimnastyczno – sportowego, lecz rozbudzaniu zdolności tanecznych już od najmłodszych lat. W swojej metodzie R. Laban uważa taniec jako zdolność wypowiadania swoich wrażeń, uczuć, oraz przeżyć przy pomocy ruchu.

Jak wszystkie metody twórcze, tak i omawiana metoda nie zaleca żadnego z góry narzuconego toku.

Najistotniejsze jest przestrzeganie trzech zasad:

· wszechstronności,

· stopniowania trudności,

· naprzemienności wysiłku i rozluźnienia, koncentracji i rozproszenia.

Nauczyciel staje się tutaj współuczestnikiem i współpartnerem zabawy.

Metoda ruchowa ekspresji twórczej daje możliwość rozwijania się w zakresie (między innymi):

⋆ wyczucia własnego ciała,

⋆ wyczucia przestrzeni,

⋆ wyczucia ciężaru ciała (siły),

⋆ doskonalenia płynności ruchów,

⋆ kształtowania umiejętności współdziałania z partnerem, grupą.

Stosowanie gimnastyki twórczej w przedszkolu będzie owocowało zwiększeniem intensywności zajęć ruchowych i zaangażowaniem dzieci w podejmowaną działalność. W gimnastyce tej, bowiem zadania ruchowe następują szybko po sobie, nie wymagają dłuższych objaśnień, pokazu, oczekiwania na swoją kolej, oraz charakteryzują się płynnością ruchu i totalną pracą wszystkich organów i narządów ustroju ze znaczącym udziałem centralnego układu nerwowego.

Metoda gimnastyki ekspresyjnej, która rozwija zdolności twórcze i odkrywcze w pracy z dziećmi w przedszkolu, może ujawniać się w trojaki sposób:

· sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia,

· przez prowadzenie większych fragmentów zajęć,

· przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą.

Metoda Carla Orffa

Twórca tej metody wyszedł z założenia, iż ćwiczenie gimnastyczne należy rozwijać w ścisłej korelacji z kulturą rytmiczno – muzyczną, oraz kulturą słowa. Jego zdaniem muzyka rodzi się z mowy, ruchu i gestu. Oznacza to w praktyce, że wykorzystane i przetworzone na język muzyczny powinno być to, co dziecku najbliższe: słowo, gest, ruch, otoczenie. Zaspokojenie potrzeby ruchu w formie dobranej przez samo dziecko, daje okazję do rozładowania napięć emocjonalnych, do ich odreagowania.

Oprócz tego funkcja terapeutyczna przejawia się także w umożliwieniu dziecku ćwiczenia specyficznych umiejętności, które nie zostały zupełnie opanowane, lub ich opanowanie jest utrudnione, np.:

⋆ szybkie orientowanie się w sytuacji w grze,

⋆ orientowanie się w przestrzeni według umownych oznaczeń,

⋆ dokładne wykonywanie czegoś, lub niedostateczna sprawność manualna.

Jeśli opanowanie tych szczególnie trudnych umiejętności będzie wplecione w zabawę, to istnieje duża szansa na to, że dziecko opanuje je szybciej, a jego uwaga nie będzie skupiona wprost na tym, co sprawia mu trudność, ale na przyjemności, jaką niesie mu zabawa.

Ćwiczenia rytmiczne pozwalają na odkrycie własnych możliwości wypowiadania się, na odkrycie w sobie rytmu, oraz tworzenie muzyki w najprostszych jej formach, a także na poznawanie muzyki i wnikanie w jej tajniki. Dlatego twórca tej metody nawiązuje do tradycyjnych, zanikających we współczesnych czasach form zabaw, ćwiczeń, tańców, muzyki, porzekadeł, legend, baśni, poezji, prozy itp.

Głównym celem i zadaniem metody jest wyzwolenie u dzieci tendencji do samoekspresji i rozwijania inwencji twórczej (zwłaszcza powiązanie muzyki z ruchem stanowi bardzo charakterystyczny rys omawianej metody).

Zarówno muzyka jak i ruch, oraz żywe słowo przenikają się wzajemnie, przy czym w konkretnych ćwiczeniach dominuje zwykle jeden z wymienionych elementów.

Szeroko rozbudowany repertuar ćwiczeń i zabaw daje możliwość rozwijania inwencji zarówno dzieciom wysoko uzdolnionym, jak i zaniedbanym, które mają okazję wyrównać swoje braki.

Metoda aktywnego słuchania muzyki według Batii Strauss

Metoda Batii Strauss pozwala na przybliżenie dzieciom muzyki klasycznej. Dzieci aktywnie słuchają tzn. słuchając, wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc, lub proste ruchy taneczne proponowane przez nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych są to proste ruchy ilustracyjne, krótkie opowiadania związane z każdym utworem muzycznym. Poprzez „aktywne słuchanie” dzieci nieświadomie poznają strukturę utworu muzycznego.

Kontakt z muzyką jest dla dziecka źródłem twórczych poczynań, różnorodnych poszukiwań, stymuluje dziecko do samowyrażania się (np. w tańcu, śpiewie). Poprzez kontakt z muzyką rozwijają się u dziecka dodatnie cechy charakteru, zdolności poznawcze, a cała osobowość kształtowana jest harmonijnie i wielostronnie.

Do wartości wychowawczych muzyki można zaliczyć:

- kształtowanie kultury muzycznej,

- doskonalenie smaku,

- rozwijanie umiejętności słuchania,

- rozumienie własnej psychiki, obyczajów, warunków do życia,

- rozbudzanie zainteresowań i sympatii do ludzi,

- kształtowanie umiejętności wypowiadania się,

- odczuwanie piękna,

- oddziaływanie na dyspozycję dziecka do pracy, oraz na pamięć,

- rozwijanie poczucia więzi grupowej,

- rozwijanie samodzielności.

Metoda aktywnego słuchania muzyki według B. Strauss daje następujące możliwości:

• dzieciom:

⋆ uczestniczenie w utworze muzycznym,

⋆ przeniknięcie do struktury całego utworu a w konsekwencji

jego radosny i rozumny odbiór,

⋆ kształcenie wyobraźni dźwiękowej,

⋆ odczucie i przeżycie radości wspólnoty tworzenia, dostępnej

jak wydawać by się mogło tylko artystom,

⋆ możliwość wystąpienia w roli współwykonawcy lub artysty,

⋆ swobodę w zmianie ról, jakie mają pełnić dzieci w danym

utworze muzycznym,

• nauczycielowi:

⋆ stosunkowo krótki czas osiągania zamierzonego celu,

⋆ wskazywanie w sposób niewerbalny na różne elementy dzieła

muzycznego: formę, tempo, rytm, dynamikę, barwę.

Pedagogika zabawy Klanza

Nazwa tej metody nasuwa skojarzenia: „coś jest przyjemne, coś wyzwala spontaniczność, coś wyzwala radość”.

Pedagogika ta włącza do nauczania i wychowania metody kreatywne, aktywizujące, pobudzające emocje i wyobraźnię, z przełożeniem ich na takie sytuacje, w których uczestnik grupy może bez lęku rozwijać swoje najlepsze strony.

Proponuje zabawy i gry, które:

⋆ zapewniają dobrowolność uczestnictwa,

⋆ wykluczają rywalizację,

⋆ dają możliwość komunikowania się poprzez ruch, słowo,

plastykę, oraz inne środki wyrazu.

Doświadczenie zaś własnej twórczości służy akceptacji własnych możliwości i ograniczeń (także fizycznych).

Wymiana myśli i odczuć, zrozumienie problemu, który można wspólnie rozwiązać sprzyjają integracji w grupie. Uczestnicy zabawy, bawiąc się pozbywają się stresu i niepewności, stają się otwarci na drugiego człowieka, ćwiczą się również w asertywności.

Dzięki pozytywnemu oddziaływaniu grupy, dzieci czują się bardziej dowartościowane, co wyzwala w nich chęć do działania.

Metod związanych z pedagogiką zabawy najlepiej uczyć się przez przeżywanie. Tylko wtedy dzieci dobrze się bawią, czują się odprężone i radosne.

Metoda twórczego myślenia J. Osborne – „Burza mózgów”

Metoda ta jest szczególnie polecana podczas rozwiązywania problemów. Wszyscy uczestnicy mają prawo zgłaszać swoje pomysły, ponieważ nie podlegają one ocenie (co jest bardzo istotne w pracy z dziećmi).

Ważna jest duża ilość pomysłów, lecz nie jest istotne, kto jest autorem pomysłów. Po zakończeniu zgłoszeń, można przystąpić do oceny pomysłów pod kątem przydatności w pracy.

Metoda twórczego myślenia polecana jest w codziennej pracy z dziećmi, gdyż:

⋆ wspaniale integruje grupę,

⋆ rozwija fantazję,

⋆ rozbudza w dziecku wyobraźnię twórczą.

Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz

Założeniem Metody Dobrego Startu jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych, funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, motorycznych i kinestetycznych (czucie ruchu), oraz współdziałania między tymi funkcjami, czyli integracji percepcyjno – motorycznej. Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania.

Usprawnienie w tym zakresie, jak również kształtowanie lateralizacji (ćwiczenia ustalenia ręki dominującej) i orientacji w prawej i lewej stronie ciała jest wskazane dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, natomiast jest niezbędne dla dzieci, u których występują opóźnienia rozwoju tych funkcji.

Ćwiczenia prowadzą do większej harmonii rozwoju psychoruchowego: wyższego poziomu rozwoju i współdziałania funkcji intelektualnych (mowy, myślenia) i instrumentalnych (spostrzeżeniowo – ruchowych).

Struktura zajęć prowadzonych MDS jest następująca:

· zajęcia wprowadzające

· zajęcia właściwe:

- ćwiczenia ruchowe,

- ćwiczenia ruchowo – słuchowe,

- ćwiczenia ruchowo – słuchowo – wzrokowe,

· zajęcia końcowe.

Zajęcia z dzieckiem przedszkolnym, prowadzone Metodą Dobrego Startu odbywają się w formie zespołowej. Ćwiczenia te mogą być prowadzone z całą lub połową grupy. Wybór wzorów, odrzucenie niektórych z nich (zbyt trudne), szybkość ich opracowania uzależniamy od poziomu rozwoju psychomotorycznego dzieci objętych ćwiczeniami. Warunkiem skuteczności stosowania tej metody jest dokładne wykonywanie ćwiczeń.

Edukacja matematyczna według Edyty Gruszczyk – Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej

W edukacji matematycznej przedszkolaków najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka, stanowiące budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia (matematyczne) oraz umiejętności. Doświadczenia te przyczyniają się do rozwoju myślenia i hartowania dziecięcej odporności. Podczas ich przetwarzania dziecko musi mówić, sprzyja to bowiem koncentracji uwagi i pomaga dostrzegać to, co najważniejsze.

Zajęcia dla dzieci powinny być wypełnione zabawami, ciekawymi zadaniami i grami.

Celem tej metody jest wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci i dobre przygotowanie dzieci do podjęcia nauki w szkole. Powstała ona w wyniku badań naukowych zmierzających do połączenia w jeden proces:

⋆ intensywnego wspomagania rozwoju inteligencji operacyjnej dzieci,

⋆ kształtowania odporności emocjonalnej potrzebnej dzieciom do pokonywania trudności,

⋆ rozwijania umiejętności matematycznych stosowanych w codziennym życiu i wymaganych potem na lekcjach matematyki.

Metoda Integracji Sensorycznej (SI)

Jest metodą terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Została opracowana przez psycholog Jean Ayres i zaadoptowana jako technika wspomagająca w rewalidacji dzieci z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego. SI jest metodą opartą na wszechstronnej aktywności ruchowej dziecka w aranżowanych przez terapeutę sytuacjach. W procesie tym, mózg otrzymane ze wszystkich zmysłów informacje segreguje, rozpoznaje, interpretuje, łączy ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami, odpowiadając na wymagania płynące ze środowiska. Badania wykazały, iż dzieci, które podlegały terapii integracji sensorycznej w okresie przedszkolnym nie miały specjalnych problemów w szkole.

Kinezjologia Edukacyjna Paula Dennisona

Polega na wykonywaniu zestawów ćwiczeń pomagających między innymi dzieciom mającym trudności z czytaniem, pisaniem, z zapamiętywaniem, a także z nawiązywaniem kontaktów z otoczeniem, wspiera układ odpornościowy. Ważnym elementem ćwiczeń jest picie wody (nasz organizm w większości składa się z wody, picie wody pobudza energię). Woda jako najlepszy elektrolit zapewnia efektywne przyswajanie, przetwarzanie i przechowywanie informacji, a także sprawny przebieg elektrycznych i chemicznych procesów w mózgu i całym ciele. Metoda ta pobudza do rozwoju zablokowane wcześniej wskutek stresu, chorób lub błędów wychowawczych możliwości fizyczne intelektualne i psychiczne.

Metoda Knillów

To programy aktywności opracowane przez Mariannę Knill i Christophera Knilla. Stanowią ramy, dzięki którym rozwija się kontakt społeczny, ruch i zabawa. Programy mogą być stosowane przez każdą osobę, która ma regularny kontakt z dzieckiem. Można je wykonywać codziennie i jeśli to możliwe o tej samej porze dnia. Podstawą jest to, że dziecku jest dane inne niż do tej pory zaplanowane i systematyczne, doświadczenie ruchów takich jak: naciskanie i kulanie przedmiotów, obracanie ich, pocieranie ich, przekładanie różnych rzeczy z ręki do ręki itp. Dziecko musi być świadome wykorzystywania swoich rąk, nóg, ust, ramion, stóp i całego swojego ciała podczas używania ich w tak prostych czynnościach jak jedzenie i ubieranie oraz podczas zabawy i w komunikacji z innymi. Do programów dołączone są kasety ze specjalnie skomponowaną muzyką, która powinna towarzyszyć wszystkim aktywnościom.

Metoda ćwiczeń grafomotorycznych (Hanna Tymichowa)

Dzieci dostają gotowy wzór, rysunek, który mechanicznie odbijają, powielają. Jest to doskonała zabawa graficzna, w której dzieci mogą rysować, malować, pisać palcem po śladzie itp. Metoda daje możliwości wykorzystania różnorodnych technik plastycznych, które urozmaicają proces działania, a efektywne działanie dziecka jest rzeczą najważniejszą w każdej metodzie. Ćwiczenia grafomotoryczne wyrabiają pewność i płynność ruchów ręki, manualność oraz koordynację ruchowo- wzrokową.